Μιχάλης Ττερλικκάς
Ερμηνευτής – ερευνητής παραδοσιακής μουσικής της Κύπρου
Ο Μιχάλης Ττερλικκάς γεννήθηκε στο κατεχόμενο σήμερα χωριό Καπούτι της περιοχής Μόρφου το 1955, όπου και έζησε μέχρι την τουρκική εισβολή του 1974. Αποφοίτησε από το Α’ Γυμνάσιο Μόρφου και στη συνέχεια σπούδασε ηλεκτρονικά στην Αθήνα, κατά την περίοδο 1976–1980. Από τότε ζει και δημιουργεί στην Κύπρο.
Τραγουδούσε από την παιδική του ηλικία. Η ζωή σε μια κατεξοχήν αγροτική κοινότητα, η τριβή του με τους απλούς ανθρώπους του λαού, τα αυθεντικά μουσικά ακούσματα και βιώματα, αποτέλεσαν ένα σταθερό υπόβαθρο και κίνητρο για να ασχοληθεί συστηματικά με το παραδοσιακό τραγούδι της Κύπρου.
Το 1979, ενώ ήταν ακόμα φοιτητής, γνώρισε τον αείμνηστο ποιητάρη Αντρέα Μαππούρα, και ηχογράφησε μαζί του τρεις κασέτες με τσ̆αττίσματα, παραγωγή της εταιρείας Lambrophone.
Μεταξύ 1981 και 1983 παρακολούθησε κάποια μαθήματα βυζαντινής μουσικής με δάσκαλο τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη, ερευνητή και ερμηνευτή της παραδοσιακής μουσικής της Κύπρου Θεόδουλο Καλλίνικο.
Το 1983 εντάχθηκε στον προσφυγικό λαογραφικό όμιλο Οι Αδούλωτοι – Σ̆ιακαλλή, όπου και τραγούδησε για αρκετά χρόνια, συνοδευόμενος από γνωστούς λαϊκούς οργανοπαίχτες, όπως ο Γεώργιος Αβέρωφ, ο Μιχάλης Πούλλος, ο Δημήτρης Κατσαρής, ο Χριστόδουλος Πίπης, ο Νεόφυτος Ρούσος και άλλοι.
Γύρω στο 1985 άρχισε να δίνει συναυλίες παραδοσιακής μουσικής της Κύπρου σε προσωπικό επίπεδο, με συνεργάτες τους πιο πάνω. Παράλληλα, εμπνευσμένος από τον αείμνηστο Θ. Καλλίνικο, άρχισε το ερευνητικό του έργο, καταγράφοντας, στην αρχή σε ήχο και στη συνέχεια σε ήχο και εικόνα, από ηλικιωμένους σε όλη την ελεύθερη Κύπρο, τη μουσική παράδοση της Κύπρου, δημιουργώντας, βήμα με βήμα, ένα σημαντικό αρχείο.
Οι εμπειρίες και το υλικό από τη δραστηριότητα αυτή, τα προσωπικά του ακούσματα από αυθεντικούς ερμηνευτές στην περιοχή όπου μεγάλωσε, καθώς και οι ερμηνείες παλαιότερων, καταξιωμένων ερμηνευτών της παραδοσιακής μουσικής της Κύπρου, είναι η δεξαμενή από την οποία αντλεί το ύφος και τον τρόπο των δικών του ερμηνειών.
Από το 1990 ηγείται της μουσικής παρέας Μούσα, η οποία χρησιμοποιεί μόνο παραδοσιακά όργανα του τόπου και δίνει συναυλίες εντός και εκτός Κύπρου.
Έλαβε μέρος σε αρκετά ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Συμμετείχε επίσης σε πολλά φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής, καθώς και σε άλλες διεθνείς διοργανώσεις. Έκανε επίσης εισηγήσεις σε διάφορα συνέδρια, καθώς και εργαστήρια, στην Κύπρο και στο εξωτερικό.
Συνεργάστηκε και συνεργάζεται με πολλούς φοιτητές της μουσικολογίας και συναφών κλάδων στο πλαίσιο των διατριβών τους. Έχει κάνει επίσης διάφορες μελέτες για το παραδοσιακό τραγούδι της Κύπρου.
Τον Αύγουστο του 2017 τιμήθηκε από την I.G.F. – World Folklore Union με το I.G.F. GOLD STAR EX OSCAR για το συνολικό του έργο για την προώθηση των αξιών της παραδοσιακής λαογραφικής κουλτούρας σε διεθνές επίπεδο.
Δισκογραφία
Α. Προσωπικές Εκδόσεις:
- Κυπραία Φωνή – Παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου (1991), βινύλιο.
- Των Γεννών τζ̆αι της Λαμπρής – Κυπριακά και άλλα ελληνικά κάλαντα, θρησκευτικά τραγούδια της Κύπρου και ύμνοι (1998), ψηφιακός δίσκος.
- Κυπραία Φωνή – Στ’ αγνάρκα των τζ̆αιρών (2002), διπλός ψηφιακός δίσκος, συνοδευόμενος από βιβλίο σε 4 γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά.
- Κυπραία Φωνή – Καλώς ήρταν οι ξένοι μας (2008), διπλός ψηφιακός δίσκος, συνοδευόμενος από ένθετο στα Ελληνικά και CD ROM στα Αγγλικά, Τουρκικά, Γαλλικά και Γερμανικά.
Β. Φιλικές Συμμετοχές:
- Στες άκρες της ψυσ̆ής μου Μιχάλης Μόζορας 2001
- Το κατεχόμενο χωρκόν μας τζ̆αι η χαρά του γυρισμού Λάρκος Χρ. Λάρκου 2003
- Νοστά π’ αγαπηθήκαμεν Μικροί Εθελοντές 2006
- Παραλογές Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου 2008
- Το πρώτο ’δω βασίλειο είχαν Θεοί το κτίσει Λάρκος Λάρκου 2011
- Στα μονοπάθκια της παράδοσης Κούρρη και Ξυλούρικου Γιαννής Ζαβρός 2011
- Είπα να κάμω την αρκήν Μουσικό σχήμα Αντάμα 2015
- Των Ακριτών και των αντρειωμένων Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου 2015
- Αγκάθθιν Monsieur Doumani 2018
- Τα όνειρα του τεμπέλη δράκου Γιώργος Χατζ̆ηπιερής 2021
- Φωνή Λαού Ευτζή Θεού Μιχάλης Χατζ̆ημιχαήλ 2024
- Κύπρος Νυν και Αεί Γιώργος Νταλάρας – Πόλυς Κυριάκου 2024
Εκδόσεις
Ποιητική συλλογή Το χρώμαν της ανατολής τζ̆οιμάται μανιχόν του… 2018
Θέατρο – Κινηματογράφος – Τηλεόραση
Η πρώτη εμφάνιση του Μιχάλη Ττερλικκά στο θέατρο ήταν το 1987, στο έργο του Γιώργου Νεοφύτου Στης Κύπρου το βασίλειο, σε σκηνοθεσία Νίκου Σιαφκάλη. Από τότε συνεργάστηκε κατά καιρούς με διάφορα θεατρικά σχήματα, (ΘΟΚ, Θέατρο Ένα, Σατυρικό Θέατρο, ACT), αποσπώντας ευνοϊκότατες κριτικές.
Συμμετείχε επίσης στο Three Islands Project, που διοργάνωσε το Kneehigh Theatre (Κορνουάλη) σε συνεργασία με τον ΘΟΚ (Κύπρος) και το St James Cavalier (Μάλτα), σε θεατρικά εργαστήρια και παραστάσεις: Κύπρος (Μάιος 2003), Μάλτα (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2003), Κύπρος (Μάιος 2004) και Κορνουάλη (Ιούλιος – Αύγουστος 2005).
Έχει επίσης παίξει στις κινηματογραφικές ταινίες του Α. Πάντζη Η Σφαγή του Κόκορα και Το Τάμα, στην ταινία μικρού μήκους των Θεόδωρου Νικολαΐδη και Άδωνι Φλωρίδη Espresso και άλλες ταινίες, καθώς και σε διάφορα ντοκιμαντέρ. Για τον ρόλο του ποιητή–ψαρά στην ταινία του Πανίκκου Χρυσάνθου Ακάμας ήταν υποψήφιος για το βραβείο δεύτερου ανδρικού ρόλου στο 47ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 2006.
Έχει επίσης λάβει μέρος σε αρκετές τηλεοπτικές σειρές, σε διάφορα κυπριακά τηλεοπτικά κανάλια.
Από το 2014 ασχολείται επίσης με τη συγγραφή σεναρίων για τηλεοπτικές σειρές εποχής, στην κυπριακή διάλεκτο, καθώς και θεατρικών κειμένων. Θεατρικά του έργα και διασκευές/μεταφράσεις έχουν ανεβεί από επαγγελματικούς θιάσους στην Κύπρο.
Διεθνείς Συμμετοχές Μιχάλη Ττερλικκά
2017 Leposavić, Κόσοβο: I.G.F. – World Folklore Union. Απονομή I.G.F Gold Star Ex Oscar.
2017 Ourense, Ισπανία: I.G.F. Folklore Caravan. Διεθνές Φεστιβάλ.
2013 Novosibirsk, Ρωσία: Όγδοοι Δελφικοί Αγώνες για νέους. Εκπροσώπηση της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής Δελφικών Αγώνων και συμμετοχή στην κριτική επιτροπή, στο αντικείμενο «Παραδοσιακή Μουσική»
2012 Αθήνα, Ελλάδα: Βραδιά παραδοσιακής μουσικής της Κύπρου – Σπίτι της Κύπρου. Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο της κυπριακής προεδρίας της Ε.Ε.
2012 Πρετόρια, Νότια Αφρική: Δεξίωση του Ύπατου Αρμοστή της Κύπρου, με την ευκαιρία των εορτασμών της επετείου της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο της κυπριακής προεδρίας της Ε.Ε.
2012 Βαρσοβία, Πολωνία: Music Gardens Festival. Διοργανωτές: Υπ. Εξωτερικών, Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπ. Παιδείας, Music Gardens Festival. Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο της κυπριακής προεδρίας της Ε.Ε.
2011 Χανιά Κρήτης, Ελλάδα: Διεθνές Συνέδριο για τον λαϊκό πολιτισμό της Κύπρου και της Κρήτης. Εισήγηση και συναυλία. Διοργανωτές: Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπ. Παιδείας και Ίδρυμα Καψωμένου.
2010 Granada, Ισπανία: Πανεπιστήμιο Granada. Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο των εορτασμών για τα πενηντάχρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
2010 Cádiz, Ισπανία: Festival de Música Española de Cádiz. Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο των εορτασμών για τα πενηντάχρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
2010 Αθήνα, Ελλάδα: ΘΕ.ΠΑ.Κ. και Μ.Ι.Ε.Τ. (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας). Θεατρική Παράσταση: Το Άσμα του Γιοφυριού και Ημερίδα: Παραλογές.
2010 Κατάνια, Ιταλία: ΘΕ.ΠΑ.Κ. και Πανεπιστήμιο Κατάνιας.
Θεατρική Παράσταση: Το Άσμα του Γιοφυριού και μουσική βραδιά.
2009 Γέργερη – Δήμος Ρούβα Κρήτης, Ελλάδα: Διήμερο Συμπόσιο «Αυλοί και Λαλητάδες»
Παρουσίαση εισήγησης: «Το Κυπριακόν Πιθκιαύλιν»
2009 Krems Stein, Αυστρία. Volkskulture Europa – House of Regions
«Συναυλία Παραδοσιακής Μουσικής της Κύπρου»
2009 Αθήνα, Ελλάδα: Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα. Παρουσίαση Δίσκου:
Κυπραία Φωνή – Καλώς Ήρταν οι Ξένοι μας
2009 Λονδίνο, Μ. Βρετανία: Συναυλία «Κύπρος – Μ. Ασία – Αιγαίο», σε συνεργασία με το μουσικό σχήμα Έπεα Πτερόεντα στο Hellenic Centre. Διοργάνωση: Υπάτη Αρμοστεία της Κύπρου στο Λονδίνο.
2008 Τορίνο, Ιταλία: Διεθνής Γαστρονομική Συνάντηση Salone del Gusto και Terra Madre. Διοργάνωση: Διεθνής οργάνωση Slow Food και Slow Food – Κύπρου.
2008 Γέργερη – Δήμος Ρούβα Κρήτης, Ελλάδα:
Μουσικό Φεστιβάλ «Ποιμένες Αγραυλούντες»
2008 Ρώμη, Ιταλία: Όμιλος Κυπρίων Ιταλίας
Πολιτιστικές εκδηλώσεις για την Κύπρο
2007 Σαλέντο, Ιταλία: CANTI DI PASSIONE. Θρησκευτικά Τραγούδια των Παθών. Διοργάνωση: Ελληνόφωνες Κοινότητες του LECCE.
2006 Τύνιδα, Τυνησία: Διεθνές Φεστιβάλ Musiqat 2006
Διοργανωτές: Centre for Arab and Mediterranean Music και Scoop Organisation.
2005 Βρυξέλλες, Βέλγιο: Ευρωκοινοβούλιο, Ένωση Μακεδόνων Βελγίου, Ευρωπαϊκό Σχολείο.
2005 Κάσος, Ελλάδα: Πρόγραμμα: «Θράκη-Αιγαίο-Κύπρος».
2005 Κορνουάλη, Μ. Βρετανία: Three Islands Project – Συνεργασία. Κneehigh Theatre Κορνουάλης, ΘΟΚ – Κύπρου και Saint James Cavalier – Μάλτας.
2005 Λονδίνο, Μ. Βρετανία: Γιορτή του κρασιού. Διοργανωτής: Εφημερίδα Παροικιακή.
2004 M.C. Vredenburg – Utrecht, Ολλανδία: Ίδρυμα Σφαίρα.
2004 Παρίσι, Γαλλία: Κυπριακή Παροικία, Εκδηλώσεις ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε.
2004 Παιανία, Ελλάδα:
Πολιτιστικός Σύλλογος Κυπρίων «Τα Μεσόγεια» και Δήμος Παιανίας.
2004 Melbourne-Sydney-Brisbane, Αυστραλία:
Αποστολή Υπ. Εξωτερικών προς απόδημους.
2003 Birmingham, Αγγλία: Απόδημοι – Οργάνωση ΡΙΚ (Γραμμή 1088).
2003 Βερόνα, Ιταλία: Πολιτιστική παρουσίαση των 10 νέων μελών της Ε.Ε. από την Ιταλική Προεδρία – Εκπροσώπηση της Κύπρου.
2003 Μάλτα: Three Islands Project – Συνεργασία. Κneehigh Theatre Κορνουάλης, ΘΟΚ – Κύπρου και Saint James Cavalier – Μάλτας.
2003 Ρέθυμνο Κρήτης, Ελλάδα: Φιλολογική Λογοτεχνική Διημερίδα.
2002 Νέα Υόρκη & Βοστώνη, Η.Π.Α: World Music Institute.
2001 Μύκονος, Ελλάδα:
Πολιτιστικές Ανταλλαγές Κύπρου – Ελλάδας. Διοργάνωση: ΡΙΚ.
2001 Μόσχα, Ρωσία: Πολιτιστικές Ανταλλαγές Κύπρου – Ρωσίας.
1998 Μούνστερ, Γερμανία:
Πανεπιστημιακό Κέντρο Κυπριακών Διεπιστημονικών Σπουδών.
1998 Αθήνα, Ελλάδα: Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα.
Παρουσίαση Δίσκου: Των Γεννών τζ̆αι της Λαμπρής
1997 Martigues, Γαλλία: Festival de Martigues.
1996 Μανίλα, Φιλιππίνες:
Δ.Ι.Θ. – GICOS (Global Indigenous Culture Olympics and Summit).
1995 Αθήνα, Ελλάδα: Ηρώδειο, Πολιτιστικές Ανταλλαγές Κύπρου – Ελλάδας.
1994 Ντόρτμουντ, Γερμανία: Πολιτιστικές Ανταλλαγές Κύπρου – Γερμανίας.
1993 Κάιρο, Αίγυπτος. Πολιτιστικές Ανταλλαγές Κύπρου – Αιγύπτου.
1992 Portugalete, Ισπανία: Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
1992 Γαλλία: Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ Πυρηναίων.
1992 Αθήνα, Ελλάδα: Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα.
Παρουσίαση δίσκου: Κυπραία Φωνή.
1990 Πεκίνο & Χουχεχότ, Κίνα: Πολιτιστικές Ανταλλαγές Κύπρου – Κίνας.
1990 Billingham & Lancaster, Μ. Βρετανία: Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
1989 Τορόντο & Μοντρεάλ, Καναδάς:
Αποστολή Υπ. Εξωτερικών για τους απόδημους.
1988 Νέα Υόρκη, ΗΠΑ: Αποστολή Υπ. Εξωτερικών για τους απόδημους.
1988 Βόρεια Καρολίνα, HΠΑ: Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
1986 Dijon, Γαλλία: Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
1984 Λευκάδα, Ελλάδα: Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.