Μιχάλης Ττερλικκάς

Δισκογραφική έκδοση: «Κυπραία Φωνή – Καλώς ήρταν οι ξένοι μας» – 2008

Που το 1979 που ανταμώσαμεν με τον αείμνηστον Αντρέαν Μαππούραν τζ̆’ ηχογραφήσαμεν τα «Μαππουρέικα», εχαθήκαμεν για κάμποσον τζ̆αιρόν. Εξανανταμώσαμεν το 1988. Που τότες εβρεθούμαστιν που τζ̆αι που τζ̆’ ελαλούσαμεν τα.

Έναν που τα τραούδκια που μου ετραούδαν ήταν τζ̆αι «Η Τταλλού». Υστερόττερα, το 1993 ετραούδησεν μου την «Τταλλούν» τζ̆αι πολλά άλλα τραούδκια τζ̆αι ηχογράφησα τα. Ως τότε έξερα μόνον το τραούδιν «Η Τταλλού η Τταλλεμένη», του Αχιλλέα Λυμπουρίδη, που το έπαιζεν το ράδιον. Τέλος πάντων, ο Μαππούρας είπεν μου ότι την άκουσεν πολλές φορές που έναν παφίτην που έπαιζεν βκιολίν τζ̆’ εγύριζεν τζ̆’ εδκιακόναν. Σιγά – σιγά έμαθεν την τζ̆’ ετραούδαν την, με στίχους που τον παφίτην τζ̆αι πολλούς δικούς του.

Οι στίχοι του τραουδκιού ήταν μοιαστοί με τζ̆είνους που έξερα που τον Λυμπουρίδην τζ̆’ είχαν την ίδιαν μορφήν. Οκτασύλλαβοι με ομοιοκαταληξίαν. Κάθε στροφή ολοκληρώννεται με τουλάχιστον τρεις στίχους, αλλά μπορεί να προστεθούν τζ̆’ άλλοι. Τούτον εν’ τζ̆αι μια πρόκληση για τον λαϊκόν ποιητήν ή τον τραουδιστήν να ταιρκάσει όσον πιο πολλούς μπορεί. Αν η τελευταία συλλαβή που καθορίζει την ομοιοκαταληξίαν εν’ εύκολη, μπορείς νά ’βρεις πολλούς. Για παράδειγμαν:

Α, Τταλλού μου που την Τάλαν

με την άσπρην την κουτάλαν

τζ̆αι τ’ αμμάθκια τα μιάλα

είντα όνομαν σ’ εβκάλαν!

Τα βυζιά σου τα μιάλα

εις τον έρωταν μ’ εβάλαν

σφίγγω τα τζ̆αι βκάλλουν γάλαν.

Αμμά αν ιππέσεις σε δύσκολην ομοιακαταληξίαν, κόφκεις μέσα τζ̆’ αναγκάζεσαι ν’ αλλάξεις σκέδιον.

Την Τταλλούν του Μαππούρα άηκα την μέσ’ στα συρτάρκα για κάμποσον τζ̆αιρόν. Αττυμήθηκα την ύστερις που πεντέξη γρόνια. Σε μιαν που τες συναντήσεις μας με την «Μούσαν» ετραούδησα τους την τζ̆’ εστήσαμεν την, όπως κάμνουμεν με ούλλα τα τραούδκια. Που τότες αρκέψαμεν να την τραουδούμεν στες συναυλίες μας. Σε κάθε χωρκόν που επηαίνναμεν εταίρκαζα τζ̆αι μιαν στροφήν για την Τταλλούν του. Έτσι κάμνουμεν ως τωρά. Τες πιο πολλές φορές αττυμούμαι ότι πρέπει να ταιρκάσω μιαν στροφήν για το χωρκόν, άμαν αρκέψει το τραούδιν τζ̆’ ύστερις. Έτσι την ώραν που παίζει η ορχήστρα εισαγωγές παιδεύκουμαι να ταιρκάσω την Τταλλούν που το τάδε χωρκόν. Σχεδόν πάντα καταφέρνω τα. Φαίνεται ότι η πίεση γιουτά μου.

Μιαν φοράν, ετραουδούσαμεν εις τον Κόρνον. Εκόντευκεν να τελλειώσει το τραούδιν τζ̆’ ’εν εκούτσ̆ουν στίχους για τον Κόρνον. Άρκεψα την στροφήν δίχα να ξέρω είνταν πόννα πω πάρακατω. Α, Τταλλού μου που τον Κόρνον… η πρώτη λέξη που μου ήρτεν ’εν ελέγετουν σε δημόσιον χώρον (τον πόρνον). Επαίξαν οι μουσικόι άλλη μιαν εισαγωγήν τζ̆’ ήβρα τον δεύτερον στίχον. Ύστερις ετζ̆υλίσαν τζ̆’ οι άλλοι μια χαρά, στην ώραν τους. ’Εν έμεινα μισόστρατα. Έννεν εύκολη ομοιοκαταληξία ο «Κόρνος». Το αποτέλεσμαν ήταν:

Α, Τταλλού μου που τον Κόρνον

ούλα τζ̆’ έφκης που τον τόρνον!

Άδε, δρώννω τζ̆αι ποδρώννω

ούλα να ’κουβάλουν κόννον.

Έτσι βάρος ’εν το σώννω!

Οι μουσικοί που με εθωρούσαν ότι εμάχουμουν να τα ταιρκάσω τζ̆’ είχαν την έννοιαν αν θα τα καταφέρω, άμαν τζ̆’ ετέλειωσα εφυρτήκαν που τα γέλια.

Στην ηχογράφησην, που εγίνηκεν το 2008, οι πιο πολλές στροφές έν’ το αποτέλεσμαν των αυτοσχεδιασμών σε διάφορα χωρκά.

Ο λαϊκός ποιητής που εδημιούργησεν τους πρώτους στίχους του τραουδκιού, εχρησιμοποίησεν το εύρημαν να ονομάζει Τταλούν μιαν γεναίκαν, αόριστην, που το κάθε χωρκόν. Που την μιαν για να εκφράσει τον θαυμασμόν του για την ομορκιάν, τζ̆αι τες χάρες της γεναίκας της Κύπρου, τον κρυφόν του πόθον τζ̆αι τον έρωταν, τζ̆αι που την άλλην να εντυπωσιάσει το ακροατήριον με την μαστορκάν του στον στίχον τζ̆αι το χιούμορ του.

Ο αείμνηστος βκιολάρης, Γεώργιος Αβέρωφ είπεν μου, κάποτε, ότι το τραούδιν της Τταλλούς εδημιουργήθηκεν αρχικά στην περιοχήν της Πάφου τζ̆αι αναφέρετουν μόνον σε χωρκά της περιοχής, όπως η Τάλα, η Αναρίτα, το Κτήμα κλπ. Στη συνέχειαν αρκετοί λαϊκοι ποιητές ή οργανοπαίχτες επροσθέσαν τζ̆’ άλλους στίχους για άλλα χωρκά ’πο ούλλην την Κύπρον.

Πολλά γνωστός για την «Τταλλούν» του ήταν όπως μου είπασιν αρκετοί παφίτες ο Κλεομένης Παράσχος, βκιολάρης, γνωστός ως Κλειομένος, που τον Στατόν της Πάφου. Ο Κλειομένος ετραούδαν την «Τταλλούν», όπου νήεν ιβρεθεί, με έναν ξεχωριστόν τρόπον που επροκαλούσεν, κκέφιν. Ηχογράφηση της «Τταλλούς» με τον Κλεομένην Παράσχον υπάρχει στο αρχείο του ΡΙΚ.

Τούτα ούλλα τα στοιχεία συνηγορούν στην άποψην ότι αρχική πηγή του τραουδκιού ήταν η Πάφος και πιθανόν ο Κλεομένης Παράσχος. Ο δε παφίτης που εγύριζεν τα χωρκά, έπαιζεν βκιολίν τζ̆’ ετραούδαν, που μου είπεν ο Μαππούρας, πρέπει να ήταν ο Κλειομένος.

Εις μνήμην του Αντρέα Μαππούρα

Μιχάλης Ττερλικκάς

3 του Σεπτέμβρη, 2015